Дайынчы хөделиишкиннерниң киржикчилери хоочуннарның «Дайынчы акы-дуңмалашкы» хөй-ниити организациязы тыва эки турачы, Ада-чурттуң Улуг дайынының киржикчизи, Тыва Арат Республиканың Арзылаң мөгези Доңгак Бегзи-Хуурактың чурту Хендерге сумуга Чеди-Хөл кожууннуң школаларының 5-11 класстарның өөреникчилери мөге оолдарның аразынга тыва национал хүрешке маргылдааны Ада-чурттуң камгалакчыларының хүнү-биле холбаштыр организастап эрттирген.
Чеди-Хөл кожууннуң школаларының ортумак болгаш үстүкү класстарның мөге оолдарындан тургустунган сес команда маргылдаага киришкен. Команда бүрүзүнде беш мөге бар. Маргылдаа “хана ханаже” деп хевирге эрткен. Дүшкүүрлүг сегиржип алыышкыннарның түңнелинде “Хендерге-1” тергиидеп үнген. “Хендерге-2” команда үжүүр хунаашкаш, ийиги черни ээлээн. Үшкү тиилелгелиг черни “Элегес мөгелери”, дөрткү черни “Хову-Аксы оолдары” команда тус-тузунда ээлээннер.
Тыва эки турачы, Ада-чурттуң Улуг дайынының киржикчизи, Тыва Арат Республиканың Арзылаң мөгези Доңгак Бегзи-Хуурак Хендерге сумуга 1919 чылда төрүттүнген. Ооң 100 харын Хендергениң чону хөй мөге киржикчилиг тыва хүрештиң улуг маргылдаазы-биле демдеглеп эрттирген.
Арзылаң мөге Доңгак Бегзи-Хуурак Тыва Арат Республиканың революстуг шерииниң эң шыырак мөгелериниң бирээзи чораан. Тываның наадымнарының 128 мөге киржикчилиг 1942-1943 чылдарда маргылдааларынга ийи улай шүглүп үнген.
1943 чылда Ада-чурттуң дайынынче аъттаныпкан. Тулчуушкун шөлдеринге эрес-маадырлыг мөзү-шынарын көргүскен. Гвардейжи улуг сержант Доңгак Бегзи-Хуурак фронтудан чанып келгеш, Тыва автономнуг областың наадымнарынга хүреш маргылдаазынга катап киржип эгелээн. 1947-1948 чылдарда Наадым хүрештеринге кымга-даа октатпайн, база катап тергиидеп үнгүлээн.
Арзылаң мөге Доңгак Бегзи-Хуурак Алдар орденниң III-кү чергези, Ада-чурт Дайыны орденниң I-ги болгаш II-ги чергелери болгаш хөй-хөй медальдар-биле шаңнаткан. Ооң адын “Тываның XX чүс чылда алдарлыг кижилери” деп күрүне номунче киир бижээн.
ТуваМедиаГрупп
