Ырак-узак Мөңгүн-Тайга Тываның кончуг чараш агаар-бойдустуг девискээрлериниң бирээзи. Ооң кадыр-берт бедик даглары, арыг-кылаң шапкын хемнери, одарларында чаттылдыр оъттап чоруур онзагай дурт-сынныг сарлыктары кижилерниң сонуургалын боттарынче чайгаар-ла хаара туда бээр. Мөңгүн баштыг Мөңгүн-Тайгага баштай барган кижи база катап бо оранга келиксей бээр.
Мөңгүн-Тайганың чурттакчылары каас-чараш төрээн чуртунга дыка ынактар. Олар Мөңгүн-Тайганың эң-не чараш агаар-бойдустуг булуңнарын дыка эки билир-даа бол, ынаар барган, көрген санында магадап ханмастар. Ындыг черлерниң бирээзи Тоолайлыг сумунуң девискээринде Көжечей аржаан. Бо аржаан далай деңнелинден 1873 метр бедикте чыдар.
Тоолайлыг эге школазының өөреникчилери башкызы Андриан Шомбул-биле кады Көжечей аржаанынче дыштаныр хүннерде аян-чоруктап чорааннар. Аржаанче орук белен эвес, кадыр-берт бедиктерже үнер, шапкын хемнерни кежир салган чудук көвүрүглерни кырлап эртер, меңгилерниң кыры-биле чоруур дээш эвээш эвес бергелерни ажып эртер апаар. Ынчалза-даа кара чажындан ындыг черлерге чоруп өөренген аян-чорукчу оолдар оларны шыдажып эрткеннер. Оолдарның аразындан корткан, девидээн, могап шылаан кижи чок болган. Мөңгүн-Тайганы мөге-шыырак оолдары ол хире орукту хала чок эрттип, эрес-шоваазын, тура-соруктуун шыдамыын херек кырында бадыткааннар.
ТуваМедиаГрупп
